زندگی نباتی چیست؟

زندگی نباتی (vegetative state) حالتی است که فرد بیدار است اما نشانه‌ای از هوشیاری ندارد. این وضعیت نوعی از بیماری های مغز و اعصاب است. فرد در این حالت چشم‌هایش باز است، مانند همه در فاصله‌های زمانی منظم می‌خوابد و بیدار می‌شود، رفلکس طبیعی به صدا و نور یا فشار دارد، ضربان قلب یا تنفس عادی بدون کمک به دستگاه اتفاق می‌افتد؛ اما هیچ واکنش و پاسخ معناداری به محرک‌ها ندارد، یعنی نمی‌تواند با چشمانش شی را دنبال کند یا به صداها واکنش نشان دهد. به‌علاوه اینکه در حالت زندگی نباتی، فرد هیچ نشانه‌ای از تجربه احساسات ندارد.

زندگی نباتی بعد از کما

کما نوعی بیهوشی عمیق است که فرد توانایی پاسخ به محیط اطراف را ندارد اما زنده است و فعالیت مغزی دارد. بسته به شدت آسیب، ممکن است بیمار بعد از کما بهبود پیدا کند یا به زندگی نباتی بعد از کما دچار شود. زندگی نباتی بعد از کما، نوعی اختلال هوشیاری است که بیماران ضربه مغزی شدید در حالت نیمه هوشیاری قرار می‌گیرند. اگر بیمار چهار هفته در حالت نباتی بماند، به اصطلاح به زندگی نباتی پایدار مبتلا شده است.

سطح هوشیاری زندگی نباتی چند است؟

زندگی نباتی را به‌ اصطلاح «بیهوشی بیدار» می‌گویند که فرد کمترین سطح هوشیاری را دارند و هیچ آگاهی از خود یا محیط پیرامونش ندارد و فاقد درک زبانی است. سطح هوشیاری زندگی نباتی به‌حدی است که بیمار هیچ درد و رنجی را درک نمی‌کند.

‏احساس درد در زندگی نباتی

براساس نتایج مطالعات، پردازش مغز نسبت به درد در بیماران مبتلا به زندگی نباتی، ناقص است و درد فقط در سطح اولیه پردازش و ادراک می‌شود و به سطح ثانویه نمی‌رسد. بنابراین، محرک‌های دردناک در زندگی نباتی به آستانه تجربه هوشیاری نمی‌رسند و فرد بیمار دردی را احساس نمی‌کند.

افرادی که زندگی نباتی دارند چه محدودیت هایی دارند؟

از محدودیت‌های افرادی که زندگی نباتی دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

توانایی انجام کارهای آگاهانه یا هدفمند و ارادی را ندارند.

• قادر به صحبت و تکلم نیستند.
• نمی‌توانند از دستورات پیروی کنند.
• توانایی انجام حرکات ارادی ندارند.
• قادر به واکنش به محرک‌های دردناک نیستند.

علت بروز حالت زندگی نباتی

که علت اصلی بروز حالت زندگی نباتی، آسیب شدید مغزی در اثر صدمه و جراحت سر یا اختلال ناشی از نرسیدن اکسیژن کافی به مغز است مانند ایست قلبی یا تنفسی. در چنین شرایطی که مغز آسیب می‌بینید، فرد به حالت بیهوشی بیدار می‌رود که توانایی تکلم و انجام کارهای ارادی را از دست می‌دهد.

زندگی نباتی درمان دارد؟

زندگی نباتی هیچ درمان خاصی ندارد. مددکاری و خدمات اجتماعی، کمیته اخلاق بیمارستان و اعضای خانواده باید درباره مراقبت و زنده نگه داشتن این بیماران تصمیم بگیرند. در بیمارانی که بیش از یک ماه به هر دلیلی به‌غیر از آسیب سر دچار زندگی نباتی شدند، امکان بازگشت بعید و دور از انتظار خواهد بود.

اگر بیمار به خاطر آسیب سر بیش از ۱۲ ماه دچار زندگی نباتی شود، تقریبا امکان بازگشت به زندگی و بهبود ندارد. البته در مواردی هم افراد بعد از یک دوره چندماهه یا چندساله به زندگی برمی‌گردند اما به‌دلیل آسیب‌های مغزی وارده، اختلالات زیادی را تجربه می‌کنند. به‌طورکلی، زندگی نباتی هیچ درمانی ندارد.