مزاج

مزاج عبارت از کیفیتی است که از واکنش متقابل اجزاي ریز مواد متضاد به وجود میآید. دراین واکنش متقابل بخش زیادي از یک یا چند ماده با بخش زیادي از ماده یا مواد متخالف با هم میآمیزند؛ بر هم تأثیر میکنند و از این آمیزش کیفیت متشابهی به دست میآید که آن را مزاج  نامیده اند.

در طب سنتی ایران، نُه مزاج شناخته شده: مزاج معتدل،  سرد، گرم، تر و خشک گرم وخشک یا صفراوي مزاج، گرم و تر یا دموي مزاج، سرد و تر یا بلغمی مزاج و سرد خشک یا سوداوي مزاج

با افزایش سن ،مزاج رو به سردی و سودایی می رود.

حکیم بوعلی سینا در کتاب قانون مینویسد:

حالات قواي نفسانی نمایانگر مزاج آدمی است؛ مثلا خشمناکی زیاد، بیتابی و آشفتگی،زرنگی، زودفهمی، اقدام، بیشرمی، خوشبینی، امیدواري، سنگدلی،چالاکی، خلق مردانه، تنبلیِ کمو تأثیرپذیريِ کم از هر چیزنشان گرمیِ مزاج، و حالات عکس آنها دلیل بر سرديِ مزاج است.

پایداري در خشم، در آشتی، خیالپردازي، تودار بودن و نظایر آن نشانه خشکیِ مزاج است.

تأثیرپذیریهاي زودگذر بر مزاجِ تر دلالت دارد.

(قانون ابن سینا، 1389 ، ج 1)

کیفیت غالب حالات روانی یا ویژگیهاي اخلاقی

• گرم: جرأت، تندخویی و خشم، پرحرف، وقاحت، حدت، طَیش
• سرد :خوف و ترس، کم حرف، حیا، وقار، بلادت
• مرطوب: متنوع الرأي، رقت و الفت
• خشک: ثبات رأي، قساوت
• گرمی و خشکی: بخل، حقد، حسد، بیقراري، باحرارت، خشن، زود خشم، جاه طلب، ثابت قدم
• گرمی و تري: شجاعت، خوشبین و خوشگذران، جدي، سبکسر، سطحی
• سردي و تري: بلاهت و خمود و کاهلی، خوش مشرب، خونسرد، سست عنصر، کندذهن
• سردي و خشکی: سوء ظن، نفرت، اضطراب، نارضایتی